Chuyện chưa kể về 'cụ' rùa

Chuyện chưa kể về 'cụ' rùa Đồng Mô


Khi
con rùa mắc lưới, 6 người cùng nhảy xuống sông vật lộn mãi mới đưa được
nó lên bờ. Lúc khênh lên bờ, mấy cậu nghịch ngợm dẫm lên lưng nó, thế
mà nó cứ chạy ầm ầm.


Rafetus Swinhoei là loài rùa quý hiếm nhất thế giới và
có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất thế giới. Theo một số chuyên gia nghiên
cứu về rùa, trong nhiều năm qua, người ta chỉ ghi nhận được 3 cá thể,
hai cá thể ở Trung Quốc và một ở Hồ Gươm.
Với
quyết tâm tìm được những cá thể rùa khổng lồ ở Việt Nam ngoài Hồ Gươm,
các nhà khoa học, đặc biệt là các chuyên gia của Chương trình rùa Việt
Nam (thuộc Chương trình bảo tồn rùa châu Á), đã dành nhiều năm trời
khảo sát, tìm kiếm dọc sông Hồng từ Lào Cai xuống tận Hà Nội, rồi dọc
lưu vực sông Mã. Tuy nhiên, kết quả tìm được chỉ là những câu chuyện kể
nhuốm màu huyền thoại và những bộ mai rùa, sọ rùa hoặc tiêu bản rùa
khổng lồ được người dân giữ lại làm kỷ niệm.
Vất vả
nhiều năm, rồi ông trời cũng không phụ công những người yêu thiên nhiên
hoang dã. Sau nhiều năm tìm kiếm, các chuyên gia cũng khoanh vùng được
một hồ nước rộng tới hơn ngàn hecta ở thị xã Sơn Tây có nhiều dấu hiệu
xuất hiện rùa khổng lồ. Cách đây 3 năm, khi nghe phong thanh, tôi cũng
đã tìm lên hồ Đồng Mô để hỏi người dân sống quanh hồ và được nghe rất
nhiều chuyện ly kỳ về rùa khổng lồ. Nào là thi thoảng có 2 con nổi lên
mặt nước thở phì phò, nào là rùa to như cái nong bò lên bờ phơi nắng,
nào là có người chạy thuyền máy đâm vào lưng rùa lật nhào…Tuy nhiên, ăn
chực nằm chờ mấy ngày liền mà tôi chẳng thấy có dấu hiệu rùa nổi.
Nhưng
Giám đốc Chương trình rùa châu Á, ông Douglas Hendrie, cùng các cộng sự
thì kiên trì tìm kiếm rùa khổng lồ bằng cách dựng lều trại tại bờ hồ,
rồi đêm ngủ tại lều, ngày theo ngư dân đánh cá để tìm kiếm rùa. Sau hơn
năm trời dãi gió dầm sương, vào một ngày đẹp trời tháng 3/2007, anh
Nguyễn Xuân Thuận, cán bộ của Chương trình rùa Việt Nam, đã lần đầu
tiên nhìn thấy một cá thể rùa nổi trên mặt hồ Đồng Mô. Tuy nhiên, phải
đến tháng 6/2007, anh Thuận mới chụp được hình “cụ” rùa này.
Như
vậy, sau bao nhiêu năm vất vả tìm kiếm, lần đầu tiên, các cán bộ của
Chương trình rùa châu Á đã xác định được cá thể rùa khổng lồ thứ hai ở
Việt Nam (và thứ 4 của thế giới) còn sống sót. Theo như kinh nghiệm
phân tích hình ảnh, con rùa chụp được tại hồ Đồng Mô có cân nặng chừng
80-90kg, mép màu vàng, đầu đốm rằn ri và mai màu xanh xám. Hồ Đồng Mô
vốn là một nhánh của sông Hồng, do đắp đê mà thành, nên chuyện tại hồ
này xuất hiện loài rùa khổng lồ cũng là điều dễ lý giải.

Hình ảnh rùa Đồng Mô do anh Nguyễn Xuân Thuận chụp được.

Chuyện
chụp được ảnh “cụ” rùa chẳng khác nào bắt được vàng. Không hiểu các
chuyên gia nghiên cứu rùa có tổ chức hội thảo để công bố không, nhưng
thông tin được giữ kín đến tận mới đây, khi “cụ” rùa "sổng" ra sông
Tích Giang, gây dư luận ầm ĩ cả nước. Đó là vào ngày 26/11/2008, người
dân thôn Cời (phường Trung Sơn Trầm, Sơn Tây) loan tin ầm ĩ về một con
rùa khổng lồ bị người dân bắt được.
Ngay lập tức,
người hiếu kỳ khắp nơi đã đổ về nhà ông Nguyễn Duy Là để tận mắt con
rùa quý này. Bữa đó, tôi cũng có mặt chen chúc trong đoàn người đông
nghịt để xem rùa. Anh Nguyễn Quang Toàn kể, cách đó nửa tháng, chính
anh ta đã nhìn thấy một con rùa nổi trên sông Tích Giang.
Anh
Toàn đã âm thầm cùng ông Nguyễn Duy Là và 4 người nữa trong gia đình
tìm cách giăng lưới bắt rùa. Mấy lần nhìn thấy nó nổi, nhóm người này
liền bủa lưới vây. Rõ ràng nó đã mắc lưới, song con rùa này đều xé lưới
tẩu thoát, hoặc chúi xuống bùn để lưới quét qua. Để tóm được rùa, nhóm
người này đã giăng 4 lớp lưới dày chặn đoạn sông, rồi dùng gậy chọc
xuống lòng sông, xua rùa vào lưới. Khi con rùa mắc lưới, 6 người cùng
nhảy xuống sông vật lộn với nó mãi mới đưa được nó lên bờ. Những người
này đã đặt con rùa lên bàn cân và thấy nó nặng 68kg. “Lúc khênh nó lên
bờ, mấy cậu nghịch ngợm dẫm lên lưng nó, thế mà nó cứ chạy ầm ầm. Giống
rùa này khỏe kinh khủng thật!” – ông Toàn kể.

Rùa Đồng Mô mà người dân tóm được.

Ngay
khi khênh được rùa về nhà, các lái buôn khắp nơi đã đổ về ngã giá cứ
như ở sàn đấu giá. Ban đầu, con rùa được trả giá 10 triệu đồng, rồi giá
tăng dần lên gấp 10 lần số đó. Cũng may mà lực lượng công an, kiểm lâm
đã có mặt kịp thời để ngăn chặn việc mua bán động vật quý hiếm.
Sau
khi công an, kiểm lâm giải thích pháp luật bảo vệ động vật hoang dã,
rồi các chuyên gia, trong đó có cả ông Douglas Hendrie, tìm cách tuyên
truyền, giáo dục tình yêu thiên nhiên, những người tóm được rùa cũng
thấy xuôi tai và quyết định nhận tiền thưởng để trả rùa về với môi
trường tự nhiên. Rùa khổng lồ nhanh chóng được đưa lên xe chuyên dụng,
các chuyên gia chấm thuốc sát trùng vào các vết thương. Ngay trong ngày
hôm đó, con rùa này được thả về hồ Đồng Mô.
Con rùa
có chiều dài 90cm, ngang 70cm và qua phân tích các dấu vết, màu sắc
trên trên đầu, ông Douglas khẳng định đây chính là “cụ" rùa đã thoát ra
từ hồ Đồng Mô trong trận lụt lịch sử. Ông Douglas khẳng định đã làm xét
nghiệm AND rùa Đồng Mô tại Viện Sinh thái Tài nguyên sinh vật và kết
quả xét nghiệm cho thấy rùa Đồng Mô cùng loài với rùa Hồ Gươm, cùng
loài với cả 2 con giải hiện đang được nuôi dưỡng trong vườn thú ở Trung
Quốc.
Ông Peter Richard, nhà khoa học hàng đầu thế
giới về loài Rafetus Swinhoei, sau khi so sánh các bộ xương rùa ở Việt
Nam và Trung Quốc cũng khẳng định, loài rùa khổng lồ từng bị ăn thịt
rất nhiều ở Việt Nam chính là giải Thượng Hải.

Một chiếc sọ rùa tìm được ở Thanh Hóa.

Theo
GS Hà Đình Đức, người đã có nhiều năm nghiên cứu về rùa Hồ Gươm, thì
con rùa ở Đồng Mô cũng như những con rùa bị người dân xẻ thịt ở Phú
Thọ, Yên Bái đúng là loài giải. Còn rùa ở Hồ Gươm là loài mới hoàn
toàn, chứ không phải con giải. Để chứng minh “cụ" rùa Hồ Gươm không
phải là giải, ông Đức đã đưa ra hàng loạt phân tích về màu sắc da, đặc
điểm hình thái…
Cuộc tranh luận rùa Hồ Gươm là...
rùa hay giải thì còn là vấn đề dài dài, dành cho các nhà khoa học.
Nhưng có một thực tế là loài rùa khổng lồ này đang đứng trên bờ vực
tuyệt chủng.Với tất cả tình yêu thiên nhiên, các nhà khoa học trong
nước và quốc tế, đang mất ăn mất ngủ vì rùa. Những nhà khoa học kêu gọi
đồng bào, thợ săn rùa, rắn, ba ba, cá mú cả nước, nếu phát hiện ở đâu
có loài rùa khổng lồ quý hiếm này, hãy báo ngay cho chính quyền, các tổ
chức bảo tồn rùa, để có phương án bảo vệ rùa sớm nhất.